Moeten We Blij Zijn Met Kamala Harris?

Elke dag waarop een fascist niet verkozen wordt om het machtigste land ter aarde te leiden, is een goede dag. Maar we moeten ons voorbereiden op de goede nieuwsshow van Biden en co. Laten we even stilstaan bij het feit dat de verkiezingsresultaten enorm nipt zijn. Laten we stilstaan bij het feit dat de Democraten de werkende klasse niet meer aanspreekt. En laten we er vooral bij stilstaan dat het feit dat er een bruine vrouw Vice-President is van de Verenigde Staten misschien niet de overwinning is die we denken.

Ode Aan De Eerste

Sinds de overwinning van Biden en Harris zijn de felicitaties uitgebarsten. De termen ‘Historisch’ en ‘De Eerste’ komen veel aan bod. ‘Kamala Harris breaks glass ceiling as first female vice president, first woman VP of color’, kopt USA Today. ‘Harris makes history as first female, Black, South Asian American VP-elect’, schrijft NBC News.

En inderdaad, het feit dat Kamala Harris de eerste gekleurde vrouw is die Vice-President is in de VS, en dat dit pas in 2020 een feit is, is ongelooflijk. Het is een van de beste aanklachten tegen de verregaande ongelijkheid in de VS. Dagelijks moeten gekleurde vrouwen de volle laag aan seksisme en economische uitbuiting weerstaan en verscheurde gezinnen bijeenhouden. Dat Harris VP wordt na de Trump-fase, die graag fascisten aanmoedigt zwarte protesteerders en stemmers te ‘bewaken’, maakt de ontlading nog groter. Het geeft veel mensen een gevoel van veiligheid, en een bevestiging dat de dingen niet hoeven te zijn zoals ze nu zijn. In deze tijden kan men niemand kwalijk nemen te genieten van deze overwinning.

Ook Groen doet mee…

Maar, zoals Groen demonstreert, gaan veel mensen ervan uit dat een bruine vrouw in een machtspositie automatisch in het voordeel is voor mensen die tot dezelfde groep of groepen behoren, vrouwen en bruine en zwarte Amerikanen in het algemeen, en bruine of zwarte vrouwen in het bijzonder. Deze overtuiging komt voort uit een liberale politiek die zich meer bezighoudt met vorm en symboliek dan met effectief beleid. Het is niet omdat een iemand afkomstig is uit een onderdrukte minderheidsgroep, dat dit automatisch leidt tot een emancipatoire politiek die in het belang is van deze groep.

Waarom Representatie Nodig Is

Representatie van minderheidsgroepen in posities van macht is belangrijk om twee redenen. Ten eerste zou een betere representatie zorgen voor beleid dat meer afgestemd is op de noden van de groep die de machthebber vertegenwoordigt. Vandaag de dag is er een enorme oververtegenwoordiging van welgestelde, witte mannen in de politiek. De visies en dus het beleid van deze mensen wordt mede geschapen door hun persoonlijk ervaringen en afkomst. Een vertegenwoordiging van rijke, witte mannen leidt dus (gemiddeld) tot een oververtegenwoordiging van de belangen van rijke, witte mannen. Representativiteit kan dus leiden tot een betere vertegenwoordiging van belangen van minderheidsgroepen.

Ten tweede maakt de ondervertegenwoordiging van minderheidsgroepen dat ze weinig rolmodellen zien. Samenlevingen waar blanke mensen (in het algemeen) meer macht en rijkdom hebben, reflecteren dat in cultuur en politiek. Witte mensen worden enorm positief afgebeeld in films, boeken en het nieuws, terwijl niet-witte mensen impliciet of expliciet veel negatiever worden afgebeeld. Dit zorgt voor een soms verregaand geïnternaliseerd onwaardigheidsgevoel. Positieve rolmodellen kunnen helpen dat gevoel tegen te gaan, en kunnen leiden tot meer trots en hoop.

Waarom Representatie Niet Genoeg Is

Deze positieve gevolgen van representatie verklaren waarom veel mensen juichen en hoopvol worden bij de verkiezing van Kamala Harris. Zeker na Trump voelt Harris aan als een overwinning voor diegenen die dat het meeste nodig hebben. Maar dat gevoel moeten we nuanceren. Als we, zoals ‘liberals’ graag doen, enkel kijken naar representatie van gender, etniciteit et cetera, vergeten we een aantal belangrijke dingen.

Eerst en vooral: wat is het beleid van de verkozen machthebber? Ondanks het feit dat Kamala Harris een bruine vrouw is, betekent dat niet per definitie dat zij beleid zal voeren dat bruine vrouwen helpt. Dat zou een veel te deterministische visie zijn op sociale afkomst. Het is dus mogelijk dat een rijke, witte man een beleid voert dat effectief tot structurele verbeteringen zou leiden voor bruine vrouwen (We miss you, tío Bernie!). Hoewel het vaak voorkomt dat witte mensen een blinde vlek hebben door een gebrek aan geleefde ervaring, is het (mits genoeg en eerlijk engagement te luisteren) mogelijk deze blinde vlek op een significante wijze op te vullen.

Een goed voorbeeld: Bernie Sanders was voorstander voor Medicare For All, een publiek gezondheidssysteem waar armere minderheidsgroepen proportioneel meer baat bij zouden hebben; voor Harris ging dat te ver. Voor de lol gooi ik er nog een videoclip bij, waarin Kamala trots spreekt over hoe ze ouders van kinderen die spijbelen naar de gevangenis dreigt te sturen. Haar enige zorg? Of ze ermee wegkomt voor de volgende verkiezingen. Nee, dit is geen fake news, dit is echt.

Ten tweede: welke idealen worden aangemoedigd bij het idee van ‘De Eerste’? Na de verkiezing van Kamala Harris kwamen de reacties binnen, die stelden dat de Amerikaanse droom levend en wel is, en dat je nog altijd ongeacht je afkomst succes kan hebben als je maar genoeg je best doet. Hoe goedbedoeld dat ook is, het houdt de mythe van de meritocratie in stand. In plaats van collectieve kracht en solidariteit worden competitie en individualisme aangemoedigd. Vecht hard genoeg en verwerf je plaats onder de elite. Zorg dat je daarna de regels in je voordeel trekt zodat je je plaats zeker niet verliest. En beweer dan dat iedereen in je voetstappen kan volgen, als ze het maar genoeg willen. Dat zijn de spelregels die het ideaal van ‘De Eerste’ aanmoedigen. Of zoals Kaitlyn Greenidge het pakkend verwoordt:

‘I always think, when someone is […] labeled the first: Who is being forgotten? And who never got the chance to try?’  

Het Fenomeen Obama

Toen Obama in 2008 De Eerste zwarte president werd van de Verenigde Staten, werd dit alom gezien als een grote overwinning voor de zwarte gemeenschap. Obama was de perfecte kandidaat. Jong maar niet onervaren. Charismatisch, respectabel en capabel. Zijn speeches werden uitvoerig geanalyseerd en slaagden erin om mensen mee te nemen en hoop te geven. Al met al, een perfecte liberale kandidaat.

Maar Obama is tegelijkertijd ook een waarschuwing. Zijn beleid ging nooit ver genoeg om structureel armoede aan te pakken, zeker niet de armoede van historisch onderdrukte gemeenschappen. Nochtans is Obama nog steeds een held in de ogen van veel mensen binnen de zwarte gemeenschap, en worden zwarte mensen die te sterke kritiek uiten op Obama uitgesloten. Diens invloed is zo groot, dat ook veel zwarte mensen voor Biden stemden (gezien Biden VP was van Obama), ook al is Biden’s beleid nooit in het voordeel geweest van zwarte mensen. Met andere woorden, de symboliek van Obama’s overwinning is zo sterk, dat deze in de weg staat van reële veranderingen.

En dus…

Ondanks wat de Democraten zeggen, is de recente verkiezing in vele opzichten een nederlaag. Democraten zijn gefaald om de werkende klassen en zelfs sommige minderheidsgroepen aan te spreken. Biden en Harris gaan het Witte Huis binnen met een geslonken meerderheid in de Huis en waarschijnlijk een minderheid in de Senaat. Er is niets aan hun politieke carrière dat enige bereidwilligheid toont om te vechten voor structureel, progressief beleid. Maar we kunnen al wel verwachten dat de Democraten de symboliek van De Eerste zullen benutten om toch progressieven aan hun kant te krijgen. Wanneer dit onvermijdelijk gebeurt, laat ons dan alsjeblieft niet in deze val vallen. Laten we op onze hoede zijn voor de nieuwe Eerste, en niet vergeten dat collectieve inspanningen en radicale ingrijpen de enige manier zijn om iets te veranderen.